حدیث داریم که امام باقر(ع) فرمود: «وَ مَنْ کَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَکْسَلُ» (الکافی/ج5/ص85) آن کسی که حال کار در این دنیا را ندارد و نسبت به دنیا کسل است، نسبت به آخرت کسالتش بیش‌تر است. این را صبح قلقلک می‌دهند، غروب می‌خندد. بی‌حال است. خوب آن بی‌حالی و بی‌عاری خیلی بد است.

افرادی خدمت امام آمدند، امام به یکی فرمود: شغل شما چیست؟ فرمود: من بیکار هستم. تا گفت: من بیکارم! امام رویش را برگرداند و فرمود: من نمی‌خواهم به آدم بیکار نگاه کنم. معنای کار هم فقط اداره نیست. تا می‌گوییم: کار، یعنی یک میزی... نه! کار فقط اداری نیست. هر کاری مفیدی باشد، حالا در اداره باشد،‌ در کارخانه باشد، ‌در مزرعه باشد. کار هم فقط کار بازویی نیست، کارهای علمی... استاد دانشگاه بیکار است؟ بیکار که  نیست.

من همین نیم ساعتی را که برای شما صحبت می‌کنم، اگر خواسته باشم برآورد کنم که این نیم ساعت چقدر است، باید بگویم بین سه ساعت تا پانزده ساعت است. اگر مثل «قل هو الله» حرف‌ها را به یاد داشته باشم، دو سه ساعت تنظیم آن کار می‌برد،‌ اگر هم خواسته باشم که از نو تولید کنم،‌ که مطلبش هم در ذهنم نباشد، شده ‌است من وقت‌هایی مثلاً چهل ساعت برای بیست دقیقه حرف زدن کار کرده‌ام. گاهی هم اینطور شده است. به هر حال نباید به یک کسی مفت خور گفت! معلم کار می‌کند، استاد دانشگاه کار می‌کند، طلبه کار می‌کند.

پس کار بازویی داریم و کار مغزی داریم، یک! کار اداری داریم و کار غیر اداری داریم، دو! زن و مرد هم باید کار کنند، منتها اسلام برای کار زن یک فرمولی گذاشته است. زن‌ها یک مشکلاتی دارند که مردها ندارند، ما اگر به دو جمع‌بندی برسیم، یک: از طرفی کار خوب است، از طرفی هم زن گرفتار است. مثلاً زن حالات ویار دارد قبل از اینکه حامله بشود!‌ ماه اول و دوم حالت تهوع دارد،‌ می‌خواهد بچه‌دار شود. بعد کم‌کم سنگین می‌شود، حاملگی است. بعد زایمان است و بیماری‌ها و استراحت‌های بعد از زایمان است. هر ماه چند روز گرفتار است. گرفتاری‌های مختلف دارد. ویار، حاملگی، زایمان، گرفتاری... پس زن گرفتار است. این یک مشکل!‌ زن گرفتار است. خوب حالا که گرفتار است کار نکند؟ می‌گوییم: نه! کار هم خوب است. چرا؟ چون کار استعدادها را پرورش می‌دهد،‌ کار نیکوکردن از پر کردن است. 1- پرورش استعداد! 2- درآمد! بالاخره زن اگر در کیف خودش پول داشته باشد،‌ بهتر از این است که به شوهرش بگوید: پول بده! درآمد داشته باشد. پیشرفت اقتصاد! اگر یک کشوری زن و مردش کار کنند، اقتصادش پیشرفته می‌شود. سلامتی! زن اگر کار کند، سلامتی‌اش هم حفظ می‌شود. زن‌هایی که کار ندارند،‌ زودتر مریض می‌شوند. پس کار خوب است. کار خوب است، یکی هم اینکه زن گرفتار است. اسلام می‌گوید این وسط چه کار کنیم؟ می‌گوید: «عَلِّمُوهُنَّ الْغَزْل‏» (مستدرک/ج13/ص187) یعنی یاد بدهید به خانم‌ها، «عَلِّمُوهُنَّ الْغَزْل‏» «الْغَزْل‏» یعنی بافندگی! در بافندگی درآمد هست، تولید سلامتی در آن هست، پرورش استعداد در آن هست، ضمناً با ویار و حاملگی هم می‌سازد. هر لحظه مشکلی پیدا کرد، این طور نیست که سر ساعت هشت باید اداره برود. به سرویس برسد، نرسد، بچه‌اش را کجا بگذارد،‌ مهد کودک را چه کند، اگر بچه‌اش گریه کرد، چطور شیرش بدهد؟ به چه کسی او را بسپرد؟ نه در یک محیط آرامی یک کار دستی بکند،‌ امروز اسمش را چه می‌گویند؟ صنایع دستی! صنایع دستی، یک طوری باشد که تا بچه‌اش گریه کرد، مثلاً فرض کنید می‌بافد، تا بچه‌اش گریه کرد، در دو ثانیه می‌گذارد کنار و بچه‌اش را بغل می‌کند. در محیط آرام، صنایع دستی! هم پول در آن است و هم رفت و آمد ندارد، وقتش تلف نمی‌شود. البته این حداقل است. معنایش این نیست که زن از خانه بیرون نرود. هر کاری که جامعه نیاز داشت، زن هم می‌تواند انجام بدهد، پزشک زن، معلم زن،‌ استاد دانشگاه زن،‌ ما در همه‌ی صحنه‌ها آنجایی که زن هست،‌ باید از نیروی زن هم استفاده کرد. منتهی باید مواظب آن شرایط هم بود.

خدا شهید محراب آیت الله صدوقی را رحمت کند. در خبرگان اول بحث بود که آیا رئیس جمهور می‌تواند زن باشد؟ آیت الله صدوقی بلند شد و با همان لهجه‌ی یزدی گفت: نه! نه! فردا از دنیا می‌گویند: رئیس جمهور را می‌خواهیم ببینیم، رئیس جمهور زایشگاه است. نه! از آن طرف دنیا رئیس جمهور را کار دارند، رئیس جمهور ویار دارد. خدا رحمت کند شهید را،

اسلام می‌گوید: زن و مرد کار کنند، منتها هر کسی کاری که به ذوقش می‌خورد. بنده را اگر در یک اتاقی به اندازه‌ی این سالن بفرستند که پر از کتاب شعر باشد، روح من با شعر جوش نمی‌خورد. خوب حالا مجبور هستی که با زور شعر حفظ کنی؟ برو به سراغ تفسیر! برو به سراغ حدیث! یکی با شعر جوش می‌خورد، یکی با نجاری، یکی با مکانیکی، هر کسی با یک چیزی! یک دختری که در دانشگاه و کنکور رد می‌شود، شاید این اگر شغلش را عوض کند، در شغل دیگر رئیس یا یک هنرمند درجه‌ی یک شود. منتها چون دختر عموی این به دانشگاه رفته است، این هم روی چشم و هم چشمی باید به دانشگاه برود. گاهی وقت‌ها ماشکست می‌خوریم، نه به خاطر اینکه بی‌عرضه هستیم،‌ استعدادمان را کشف نکردیم.

بگذارید از امام سجاد(ع) بگویم. امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق می‌گوید: «وَ اسْتَعْمِلْنِی‏» یعنی خدایا مرا به کار ببر،‌ «فِیمَا» یعنی در چیزی که، «خَلَقْتَنِی لَه» (صحیفه سجادیه) خدایا من را برای چه چیزی خلق کرده‌ای؟ من را در هم کاری ببر که برای آن مرا خلق کرده‌ای، تا موفق بشوم. پا برای راه رفتن است، شما اگر خواسته باشی که با سر راه بروی، اذیت می‌شوی! یعنی هر کسی آن کاری که باید انجام بدهد را انجام دهد.