از مهمترین محورهای آسیب این بازی قرار گرفتن در بالاترین سطح آسیب پذیری و جاسوسی از اطلاعات داخل گوشی است، به بیان دیگر به شدت اطلاعات حساس و حیاتی فردی و محتوای کاربر در این بازی در معرض دستبرد است و در بالاترین سطح ناامنی قرار می گیرد.

بدر دنیای بازی های قابل نصب روی گوش تلفن همراه،‌ این روزها شاید شهرت هیچ بازی به اندازه «پوکمون گو» نرسیده باشد،‌ بازی ای که به قول سازندگان اش نوعی حس نوستالوژی را در بازیکن ایجاد کرده و علاوه بر آن او را در فضای واقعی قرار می دهد. با این وجود به زعم بسیاری از کارشناسان شاید جذابیت این بازی مساله ای غیرقابل انکار باشد اما آسیب های آن را نمی توان نادیده گرفت چراکه آسیب هایش کمتر از جذابیت هایش نیست.

از این رو، بر آن شدیم تا برای بررسی آسیب های این بازی با حجت الاسلام ربانی نژاد، کارشناس بازی های رایانه ای به گفت وگو بنشینیم،‌ آنچه که در ادامه می خوانید حاصل بخش دوم و پایانی نظرات وی در مورد بازی پوکمون گو است:

لطفا درباره مراحل و سیر بازی پوکمونگو توضیحاتی را بفرمایید.

این بازی در چنر مرحله با بهره مندی از همه شیوه های جذاب سازی طراحی شده است .همان طور که عرض کردم بازی با شکار پوکمون ها و گرفتن امتیاز همراه است . ابتدا خود بازی بیست توپ در اختیار کاربر قرار می دهد. بازیکن با شلیک این توپ ها به پوکمون های اطراف امتیاز می گیرد در واقع اگر درست شلیک کند «کویین» یا همان امتیاز به او تعلق می گیرد. هرچه کویین های بیشتری بتواند بوست بیاورد توپ های بیشتری در مراحل بعد در اختیار کاربر خواهد بود. اگر با شلیک توپ ها نتواند پوکمون شکار کند کاربر توپ را از دست می دهد و فرصتی برای شکار پوکمون ها نخواهد داشت و اینجاست که بازی پیشنهاد خرید "پوک کویین" می دهد، یعنی بازی به ظاهر رایگان شروع می شود ولی در ادامه جنبه مالی پبدا می کند.

اما پس از آن برای اینکه نظر کاربر به خرید و پرداخت پول بیشتر ترغیب شود امکاناتی برای ارتقای توان کاربر قرار داده می شود که پولی هستند مثلا می تواند توپ بخرد یا انواع قدرت هایی که به شکار بیشتر و بهتر و راحت تر پوکمون ها منجر می شوند. اگر دقت کنید می بینید که این مرحله ای است که در بازی کلش آف کلنز هم وجود دارد، در بازی کلش امتیاز های ارتقا دهنده "جم " نامیده می شود. یعنی کاربران در بازی کلش جم می خرند در این بازی به «پوک کویین» معروف اند.

جالب آن است که وقتی کاربر در فضای این بازی قرار می گیرد و محو هیجان و جذابیت آن می شود ، پرداخت هزینه دیگر برایش مساله سختی نیست. هزینه خرید پوک کویین ها از 99 سنت تا 99 دلار متغیر است که در قبال 99 سنت تا 99 دلار به کاربر 100 پوک کویین ارایه می شود و می تواند امکاناتی از قبیل توپ های پیشرفته تر که احتمال شکار را افزایش می دهد، امکان نشانه گیری بهتر و یا حتی امکاناتی برای تله گذاشتن و به دام انداختن پوکمون ها را در اختیار داشته باشد.

در مراحل بالاتر این بازی کاربر خود امکان خرید پوکمون و جای گذاری در مکان دلخواه را دارد و همچنین می تواند پوکون خود را به جنگ پوکمون مقابل بفرستد. این بازی مکان محور، تحرک آفرین است و مشکل عدم تحرک در بازی های رایانه ای را حل کرده است ولی توجه داشته باشید که این تحرک بدون تمرکز و ناآگاهانه است. تحرکی به دنبال پوکمون. افراد مدام در حال حرکت هستند تا پوکمون شکار کنند، همین محو شدن در بازی و جذب شدن در آن سبب می شود که افراد از فضای حقیقی خودشان فاصله بگیرند، و سطح هوشیاری شان به شدت افت کند؛ حین بازی کاربر سطح هوشیاری اش به شدت کاهش یافته و اصلا متوجه اتفاقات اطراف خود نیست "چون واقعا مرز بین دنیای حقیقی و مجازی را از دست داده است" و گاه دنبال یک پوکمون تا وسط چهارراه می دود و چون سه نفر دیگر دنبال آن پوکمون هستند اصلا نمی داند که این مکان خیابان است یا بیابان و پارک!! بازی به مرور پیشرفت کرده و جذاب تر هم می شود تا جایی که کاربر در فرایندی قرار می گیرد که می خواهد تا آخر خط برود و حس اعتیاد و بازی هر چه بیشتر، در او ایجاد می شود.

تصور کنید که اگر کاربر در حال رانندگی اقدام به شکار پوکمون کند چه اتفاقی ممکن است روی دهد که متاسفانه در موارد زیادی گزارش شده است !! به همین دلیل است که گرچه فقط سه ماه از شروع این بازی در سراسر جهان می گذرد با این حال با موج اخبار حوادث ناشی از بازی پوکمون گو مواجه ایم، از پرت شدن از ساختمان ها تا تصادفات، افتادن در رودخانه، گم شدن بچه ها و جالب آن است که این آمار در مورد آسیب های بازی در هر پنج قاره وجود دارد، در موارد گزارش شده است که حتی افراد از شغل تمام وقت شان استعفا داده اند. تا بتوانند پوکمون بیشتری شکار کنند!!!!

آسیب ها در این بازی چه نمودی دارند؟

غیر از مواردی که در آسیب های کلی این بازی ها عرض کردم همین بیرون رفتن پول و هزینه از سبد خانواده و سرمایه کشور خود آسیب جدی است. شکار کردن در این بازی مجازی است، بازی کردن و امتیازات مجازی است اما آنچه که حقیقت دارد دو چیز است، یک مساله سرمایه عمری که از کاربر می رود و دوم پولی که از کاربر برای خرید پوک کویین ها گرفته می شود و در این میان تنها چیزی که حقیقت دارد همین پولی است که کاربر پرداخت می کند.

حساب کنید اگر آن اتفاقی که در بازی کلش آف کلنز افتاد و مبلغ بسیار کلانی از سرمایه کشور خارج شد در مورد این بازی اتفاق بیفتد چه خواهد شد؟ فرض کنید اگر در سال های بعد نیز ده ها بازی جذاب تر وارد صحنه بازی های رایانه ای شود چه ضربه عمیقی به سرمایه ملی ما و اقتصاد خانواده ها از طرف این بازی ها وارد خواهد شد.


در ادامه برخی آسیب های دیگر این بازی را در ادامه بیان می کنم:

1- بالاترین سطح آسیب پذیری

از مهمترین محورهای آسیب این بازی قرار گرفتن در بالاترین سطح آسیب پذیری و جاسوسی از اطلاعات داخل گوشی است، به بیان دیگر به شدت اطلاعات حساس و حیاتی فردی و محتوای کاربر در این بازی در معرض دستبرد است و در بالاترین سطح ناامنی قرار می گیرد. این بازی مکان کاربر را می خواهد یعنی حین بازی کاربر باید (جی.پی.اس) را روشن کند. آسیب دیگر آن است که این بازی روی سیستم اندروید نصب می شود که از آسیب پذیرترین سیستم های عامل محسوب می شود

2- محور امنیتی: جاسوسی از اماکن

نکته دیگر بحث جاسوسی از اماکن است. سامانه این بازی می تواند پوکمون ها را در اطراف مراکزی قرار دهد که عکس های زنده و بروز از آن مکان موردنیاز سیستم های جاسوسی شان باشد. کاربر برای شکار این پوکمون ها در کنار مراکز نظامی و امنیتی می رود و متوجه نمی شود که هر دکمه ای که می زند همزمان تصویر و عکس و فیلمی که از گوشی گرفته می شود را مستقیم برای سرور مرکزی ارسال می کند. بنا بر این، این بازی به شدت از نظر امنیتی آسیب زا است و در بسیاری از کشورها از جمله روسیه، پرتقال، بلاروس، مصر، ترکیه و برخی کشورهای دیگر ممنوع است!!

شما چه راهکاری را برای کاهش حداقلی آسیب های این بازی دارید؟ یا به نظرتان چه طور می توان از این آسیب ها به طور کلی در سطح جامعه جلوگیری کرد؟

شاید در ذهن بسیاری اولین گزینه، اقدام فیزیکی و فیلتر و برخورد و ...باشد در حالی که به نظر می رسد تنها فیلتر کردن بازی و اقداماتی از این دست راهکار موثر و اصلی نیست، گرچه در جای خود لازم است. معتقدم باید آگاهی های مردم بالا رود. یعنی ایجاد و ارتقای سواد رسانه ای در میان آحاد افراد جامعه رخ دهد. در این مجال به راهکارهای پیشنهادی خود اشاره می کنم.

یک: توجه به لایه های پنهان در هر بازی و نرم افزار

«هر یک از محصولات و رهاوردهای نوین فضای مجازی ممکن است برای ما کارکرد و یا لذتی داشته باشد اما در کنار این لازم است به آن طرف این سکه هم توجه داشته باشیم که چه آسیب هایی می تواند داشته باشد». توجه به هشدار کارشناسان می تواند موثر باشد. کاربران بازی ها قبل نصب کافیست کمی فرصت آگاهی به خودشان بدهند و باید نظرات کارشناسان را مطالعه کنند.

دوم: افزایش سواد رسانه ای

سوم: افزایش توان مدیریت زمان و زندگی

«متاسفانه بسیاری از افراد که جذب این فضاها می شوند زمان و زندگی اصلی خودشان را فدا می کنند و حتی زندگی شان در معرض خطر قرار می گیرد.»

چهارم: توان مدیریت اولیت بندی نیازها

«توان مدیریت اولویت بندی نیازهای حقیقی و حقوق اطرافیان ما و نیاز به سرگرمی در زندگی است. آیا وقتی که همسر، فرزند یا نزدیکان انسان به او نیاز دارند یا امور زندگی اش متوقف شده باید زمانش را برای بازی های مختلف هر چند جذاب بگذارد.»

پنجم: انتخاب بازی های مفید، کاربردی و مهیج

ششم: انتخاب بازی های رایانه ای و مجازی خانوادگی

« انتخاب بازی های رایانه ای و مجازی خانوادگی علاوه بر افزایش هوش هیجانی سبب تمرکز می شود و همه اعضای خانواده لحظات شادی را تجربه می کنند و در همان لحظه از بزرگ تر ها می آموزند.»

هفتم: احیای بازی های فیزیکی برای کودکان و نوجوانان

هشتم: استفاده از ظرفیت مساجد

«از نظر من پیشگیری فکری و روحی نوجوانان و جوانان نقش تاثیرگذاری را ایفا می کند. آنها باید از آسیب های فضای مجازی عموما و بازی های رایانه ای خصوصا مطلع و آگاه شوند. از ظرفیت های مغفول مانده دراین زمینه مساجد است. مساجدی پویا که محل مراجعه نوجوانان و جوانان باشند. رویکرد مناسب آن است که قبل از ایجاد آسیب ها، کارشناسان در مساجد حضوریابند و آگاهی بخشی کنند». پس باید به این سمت برویم که مساجد ما مرکز نشر آگاهی های زندگی نسل جوان و نوجوان باشد. طبق سخن زیبای امام علی علیه السلام مسجد باید محل اطلاعات نو و مفید برای زندگی و برای نسل نو باشد، می بینیم مساجدی که حتی کمی در این مسیر قدم برداشتند آثار فراوانی در اقبال نوجوان و جوانان به مسجد داشته اند و همچنین واکسینه شدن نوجوانان از آسیب ها، بنابراین باید نگاه ما نسبت به کارکرد و تاثیرگذاری مساجد بالاتر رود و به این سمت برویم که دستور رهبری و خواسته ایشان نسبت به ارتقاء سواد رسانه را با استفاده از ظرفیت مساجد انجام دهیم.