عاطفه قرابت و خویشاوندی از هر چیز دیگری، بیشتر آدمی را به دفاع بیجا و جانبداری ناروا وا می دارد

و این برای جامعه اسلامی آفت است...

یکی از پایه های اصلی حکومت اسلامی عدالت است. همه ادیان الهی منادی عدالت بودند و برای دفاع از آن تلاش کردند. اگر بگوییم هدف همه قوانین - چه الهی و چه بشری- در سایه عدالت محقق می شود سخن به گزاف نگفته ایم. عدالت از عدل به معنای دادن حق هر صاحب حق و گذاشتن هر چیز و هر کس در جایگاه اصلی خودش است.
در قرآن کریم نیز به مساله عدالت توجه فوق العاده ای شده است. در آیه 8 سوره مائده عدالت را شرط پرهیزکاری می داند؛ در آیه 90 سوره نحل نیز می فرماید خداوند به عدل و احسان فرمان مى دهد.

آیه ای در رد پارتی بازی!

دستور قرآن در این آیه به رعایت عدالت حتی درباره خویشان است. می فرماید مبادا رابطه خویشاوندى را بر ضابطه  حقّ و عدل، ترجیح دهید! در حقیقت آیات به نفی مستقیم پارتی بازی اشاره دارد.

در بخش انتهایی آیه 152 از سوره انعام می خوانیم: «... وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُواْ ذَلِکُمْ وَصَّاکُم بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ: ... و هرگاه سخن گویید عادلانه گویید هر چند درباره خویشاوندان باشد و به عهد خدا وفا کنید اینهاست آنچه خدا شما را بدان سفارش می کند، باشد که پند گیرید.»
و در جایی دیگر می فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالأقْرَبِینَ إِنْ یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقِیرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا؛  ای کسانی که ایمان آورده اید! کاملا قیام به عدالت کنید! برای خدا شهادت دهید، اگر چه (این گواهی) به زیان خود شما، یا پدر و مادر و نزدیکان شما بوده باشد! (چرا که) اگر آنها غنی یا فقیر باشند، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمایت کند. بنا بر این، از هوی و هوس پیروی نکنید که از حق، منحرف خواهید شد! و اگر حق را تحریف کنید، و یا از اظهار آن، اعراض نمایید، خداوند به آنچه انجام می دهید، آگاه است. (نساء/ 135)

عاطفه خویشاوندی باعث پارتی بازی نشود

معنا و مفهوم کلی همه ی این آیات این است که: باید مراقب گفتارهای خود باشید و زبان خود را از حرف هایی که برای دیگران نفع یا ضرر دارد حفظ کنید و عاطفه قرابت و هر عاطفه دیگری شما را به جانبداری بیجا از احدی وادار نکند و به تحریف گفته های دیگران و تجاوز از حق و شهادت به ناحق یا قضاوت ناروا وادار نسازد و خلاصه به ناحق جانب آن کس را که دوستش می دارید رعایت ننموده و حق آن کسی را که دوستش نمی دارید، باطل مسازید.

چرا در قرآن با عدالت، خویشاوندان و اقربا تأکید شده است؟

در پاسخ باید گفت که عاطفه قرابت و خویشاوندی از هر چیز دیگری، بیشتر آدمی را به دفاع بیجا و جانبداری ناروا وا می دارد. لذا این برای جامعه اسلامی آفت است که افرادی به اسم خویشاوندی و آقازاده بودن از امتیازات مالی و مقامی خاصی برخوردار باشند.
رهبر معظم انقلاب در شرح روایتی از امیرالمومنین (علیه السلام) با این مضمون که "ای مردم بدانید هیچ شرافتی بالاتر از اسلام نیست" فرمودند: «حضرت فرمود اسلام شرف است، قومت هر که می خواهد باشد، کیسه ات (اموالت) هر چقدر می خواهد باشد، دیگر در جامعه این آقا نمی تواند بگوید من آقازاده فلانی هستم اینها حرف مفت است!» (جلسه درس خارج فقه دوشنبه 30/9/94)

منابع:
سایت حوزه
معارف قرآن
سایت وارث