این روز ها تقریبا جمعی را پیدا نمی‌کنی که یکی از دغدغه هایشان سبک زندگی نباشد، موضوعی که هم به واسطه اهمیت و تاثیر گذاری‌اش بر زندگی فردی و اجتماعی اعضای یک جامعه و هم به واسطه تاکیدات مقام معظم رهبری در سفر خراسان شمالی‌شان، مدتی است به یکی از مهمترین مباحث در حوزه مسائل فرهنگی تبدیل شده.

برای روشن‌تر شدن موضوع و تبیین تفاوت‌های سبک زندگی ایرانی اسلامی با لایف استایل غربی به مهندس احدیان مدیر عامل موسسه فرهنگی خراسان و سردبیر روزنامه خراسان رفتیم، مطلب پیش رو چکیده‌ای از مباحث ایشان پیرامون این مسئله است:

در زمین غیر بومی حرف بومی می‌زدیم!

در واقع آنچه را که رهبر معظم انقلاب در خراسان شمالی پیرامون سبک زندگی مطرح کردند، می‌توان یک نقطه عطف در مباحث نظری سبک زندگی دانست. دلیل این حرف هم این است که تا پیش از آنکه تحلیل ایشان از سبک زندگی صورت بگیرد، تصویری که از سبک زندگی در ذهن عموم افراد و کارشناسان شکل گرفته بود همان لایف استایلی بود که در نگاه و تفکر غربی تعریف شده است. و ما همان را گرفته بودیم و می‌خواستیم بومی‌اش کنیم، اما عملا کاری که ما می‌کردیم این بود که با تعریف آنها و در زمین آنها می‌خواستیم حرف جدید بزنیم! و خب این اشتباه ما بود که می‌خواستیم با تعریف غربی از سبک زندگی حرف بومی و دینی بزنیم.

این در حالی بود که با اتفاق جدید و تحلیلی که رهبری ارائه دادند، کلا تعریف و به قول معروف ماجرای سبک زندگی تغییر کرد.

جامعه به جای فرد، در سبک زندگی!

در آن مدل که ما اسمش را لایف استایل می‌گذاریم، آنچه که تعریف می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد، عمدتا شیوه‌ها و رفتارهای فردی یک نفر در زندگی شخصی خودش می‌باشد.

 این که آن فرد چه چیزی بپوشد؟ چه چیزی بخورد؟ دکوراسیون منزل را چطور طراحی کند؟ چطور حرف بزند؟ و اینگونه مسائل.

این نگاه‌ها عمدتا فرد گرایانه بود، در حالی که در مدل سبک زندگی‌ای که الان مورد توجه قرار گرفته است کلا زمین بازی تغییر کرده است. دراینجا یک فرد هم در قبال رفتارهای فردی خودش و هم در قبال تعاملاتی که با جامعه دارد سبک زندگی‌اش را تعریف می‌کند. و در واقع آنچه تعریف می‌شود سبک زندگیِ جامعه یا سبک زندگیِ اجتماعی می‌باشد.

زمین بازی عوض شده‌است!

در اینجا این فرد یک نقش در قبال خودش دارد، اینکه چه بخورد، چگونه بپوشد و ... ولی خب همه ماجرا که این نیست، بلکه بر اساس آنچه که رهبری مطرح کردند و مصداق‌هایی که آوردند، می‌بینید که این بخش کوچکی از معادله است. بقیه معادله این است که این آدم نسبت به خانواده خودش چه مسئولیت‌هایی دارد؟ نسبت به پدر و مادرش، نسبت به فرزندان‌اش، نسبت به برادرش چگونه باید رفتار کند؟ سبک زندگی‌اش و آن روابط اجتماعی با همسایه‌ها باید چگونه باشد؟ یا روابط و سبک زندگی و روش زندگی در رفتار با زیر مجموعه‌اش چگونه باید باشد؟ مثلا شخصی که مسئول یک اداره است با مرئوسین خودش به تعبییرآقا باید چگونه رفتار کند؟ نسبت به بالا دستی و حاکمان باید چگونه رفتار کرد؟ این‌ها ادبیات و زمین بازی را کلا تغییر داده، نوع نگاه به سبک زندگی بر اساس این مسائل تغییر کرده‌است.

آن نگاه این بود که من باید چگونه زندگی کنم؟ با نگاه مادی گرایانه و اصلا فردی، اما اینجا گفته می‌شود من هم از نظر فردی و هم از نظر اجتماعی چه طور باید زندگی کنم؟ در واقع با یک افق و هدف گذاریِ متعالی تکالیفم نسبت به جامعه پیرامون‌ام چیست؟ و نه نگاه فردی و مادی گرایانه‌ام چیست؟

هم حق‌ها و هم تکلیف‌ها باید تعریف بشود!

خلاصه اینکه کلا زمین بازی عوض شده؟ البته در اینجا اگر ما می‌خواستیم در لایف استایل حرف بزنیم مشغول بازی در زمین آنها می‌شدیم و هر میزان که ما می‌خواستیم تغییرات ایجاد کنیم، نمی‌توانستیم تغییرات جذابتر از تعریف‌های غربی و مصداق‌هایی جداب‌تر از مصداق‌های آنها به جامعه خودمان ارائه کنیم. در نهایت تازه اگر هم می‌توانستیم و ارائه می‌کردیم و فرض کنید مثلا نوع پوشش‌مان را اسلامی‌تر می‌کردیم، اتفاقی که می‌افتاد این بود که اولا ممکن بود ما بازهم شکست بخوریم چون که تولیدات‌مان در رقابت با جذابیت‌های تولیداتی که آنها می‌کنند قابل مقایسه نبود و ثانیا فرض بر اینکه اتفاق می‌افتاد چه می‌شد؟ یک فردی را تربیت می‌کردیم و یک سبک زندگی ترویج می‌کردیم که این فرد در برابر خودش، خودش را مسئول بداند و خودش می‌خواهد با سبکی پیش برود، آیا نگاه دینی ما این است؟ یا مسئولیت‌های این فرد در برابر جامعه خودش و حق و تکلیف‌هایش باید تعریف بشود.

هم پیشتر و هم بیشتر از لایف استایل!

 نکته آخر هم این که اتفاقا در این زمینه، ما تولیدات بسیار زیادی هم داریم. اسلام پر از داده‌ها واطلاعات دقیق و حساب شده و جدی در عرصه‌های مختلف است. مثلا اینکه با پدر و مادرت چگونه رفتار کن، تربیت بچه‌ات چگونه باید باشد، چه طوری با کودکان رفتار کنیم، با همسر چگونه رفتار کنیم، حتی در مسائل زندگی شخصی مثلا اینکه چگونه لباس بپوشیم؟ به اندازه کافی حرف هست، در مورد اینکه که چه‌طور نسبت به حکومت، نسبت به همسایه، نسبت به قوانین و مقرارت اجتماعی رفتار کنیم. درباره تمام این‌ها حرف‌های خیلی بیشتر و پیش‌تر داریم. هم پیشتر و هم بیشتر از لایف استایل تعیین شده غربی حرف داریم.

محمد سعید احدیان